Balık Ansiklopedisi: İsrail Sazanı
Tatlı sular tuzlu sular kadar geniş bir canlı çeşitliliğine sahip olmasa da birçok balık türü başta olmak üzere farklı türlere sahiptir. Dünya’nın hızla globalleşmesi beraberinde hayvanların ve bitkilerin de hızla yer değiştirmesine sebep olmuştur. Özellikle insan eliyle yapılan yanlış çoğaltmalar, dışarıdan gelen türün kısa sürede bulunduğu bölgede baskın hale gelmesine sebep olabiliyor.
İsrail sazanı, Türkiye sularında bulunmayan, ancak kısa sürede Türkiye’nin göllerinde baskın tür olmayı başarmış bir balık türüdür. Akvaryumların vazgeçilmez balıklarından japon balığının uzaktan akrabası olan israil sazanı, bir sazan türü olsa da istilacı bir tür statüsünde bulunuyor.
İsrail Sazanı ve Normal Sazan Arasındaki Farklar Nelerdir?
İsrail Sazanı bilimsel adı ile Carassius Gibelio; Türkiye’nin göllerinde istilacı statüsünde olan bir canlıdır. Türkiye balıkçıları tarafından çim sazanı ve takoz olarak bilinen bu balık aslında Uzakdoğu kökenlidir. Çeşitli ırkların çiftleştirilmesi sonucunda ortaya çıkan bu balık ekonomik değere sahip değildir. Bulunduğu habitatta diğer balıkların yumurtalarını yediği için yerli türleri yok etmesi ile biliniyor. Ayrıca yerli türlerden farklı olarak senenin her ayı yumurta döken bir yapıya sahiptir.
Türkiye göllerinde yaşayan yerli sazan, israil sazanının hızla üremesi ile yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Senede belirli bir dönemde yumurta döken sazan balığının aksine her dönemde üreyen israil sazanı bu türü tehdit etmektedir. Ayrıca israil sazanı yerli sazan yavrularını ve yumurtalarını hızla yemektedir.
İsrail sazanı ve yerli sazan arasındaki ilk fark bıyıklardır. Yerli sazanların ağız çevresinde iki adet bıyık şeklinde uzantı bulunmaktadır. Ancak israil sazanlarında böyle bir uzantı görülmez. Yerli sazanlar daha parlak bir renge ve sarımsı pullara sahipken; israil sazanı gri renktedir. Sazan eti ekonomik olarak israil sazanından çok daha kıymetlidir. Ayrıca eti de israil sazanına göre daha lezzetlidir.
Sazan balığı ve israil sazanı aynı habitatta yaşar. Bulundukları suyun durgun hatta tortulu olması daha iyi gelişmelerine yardımcı olur. Ancak israil sazanı normal sazana göre çok daha pis ve çamurlu sularda dahi kolaylıkla yaşayabilir. Yaşadıkları habitatın bitkili olması her iki tür için de avantajdır. Ancak israil sazanının beslenme stili göl bitkilerinin hızla büyümesine sebep olur. Bu yüzden birçok gölde tekne ile balık avı yapmak bir hayli zorlaşmıştır. Normal sazan balığı bitkileri diplerinden doğru yiyerek bitkilerin su içinde çok fazla artmasını önler. Ancak israil sazanı bitkileri üst kısmından yiyerek bir nevi budar. Böylece bitkiler çok daha güçlü bir şekilde büyüyerek, gölün tamamını istila eder.
İsrail sazanı soğuğa da en az kötü su koşullarına olduğu kadar dayanıklıdır. Göller donduğu zaman dahi herhangi bir kayıp olmadan yaşamını sürdürebilir. Sazan balıkları uzaktan kuzenleri israil sazanlarına göre çok daha hassas bir yapıya sahiptir.
İsrail Sazanı Nasıl Avlanır?
Her ne kadar ekonomik bir değeri olmasa da israil sazanını avı yıl boyunca yapılıyor. Özellikle Türkiye göllerinde bu balığın nüfusunun kontrol altına alınması yerel idareler ve orman bakanlığı tarafından teşvik ediliyor. İsrail sazanı yılın hemen hemen her ayında avlansa da yaz aylarında yakın mesafelerden kolaylıkla av yapabilirsiniz. Özellikle balık tutmaya yeni başlayanlar için ideal bir avdır. Yakalanması da oldukça kolay olup, balıkçıya fazla efor sarf ettirmez.
İsrail sazanı avlamadan önce bir takım oluşturmak istiyorsanız ilk başta doğru bir kamış seçmelisin. 200-600 gram arasında bir ağırlığa sahip olan bu balık için ideal kamış 4,5-6 metrelik tatlı su kamışıdır. 0.20-0.25 arasındaki mono misina av için yeterli olacaktır. Ayrıca iğne olarak 6 veya 8 numara kancalar da başlangıç takımı için yeterli olacaktır.
İsrail sazanı yem konusunda seçici bir balık değildir. Bitkisel ve hayvansal ağırlıklı beslenme şekline sahiptir. Balıkçılar genellikle canlı yem kullanmaktadır. Solucan veya özel üretilen kurtlar sazan avında iyi çalışan canlı yemler arasındadır. Ayrıca sazan balığı avında kuzu yemi, mısır ve buğday gibi ürünleri karıştırarak bulunduğunuz merayı yenileyebilirsin. Bu yemlemeden yaklaşık yarım saat sonra israil sazanını merada yakın bir noktaya toplayabilirsin. İsrail sazanı avında dip oltası veya şamandıralı sistem başarılı bir av geçirmene yardımcı olacaktır.
İsrail Sazanı Yenir mi?
Birçok balıkçı bu balığın etinin yenip yenmediği konusunda görüş ayrılığına sahiptir. Genel olarak israil sazanı balığının eti lezzetsiz ve çok fazla kılçıklıdır. Bu yüzden bu balığın yurt içinde ekonomik değeri bulunmuyor. Ancak bazı balıkçılar belirli tüyolar ile israil sazanının yenilebilecek bir hale getirildiğini iddia ediyor.
Öncelikle balıkçılar balıktaki fazla kılçık sorununa çare olarak fileto çıkarmayı ve ızgarada pişirirken derin dik çizgiler atmayı getiriyorlar. Bu sayede sazanın eti doğru bir şekilde pişerek kılçık sorunu en düşük seviyeye iner. İsrail sazanı pişirirken bol yağlı kızgın bir tava tercih edilmektedir. Balığı ise kızartmadan önce mısır ununa, baharata ve ince çekilmiş cipse bulamak etinin daha lezzetli bir hale gelmesini sağlayacaktır. İsrail sazanı fırında pişirmeye uygun bir balık değildir. Kuru eti olduğundan dolayı fırın etinin daha da kurumasına sebep olur. Ancak mangalda iyi temizlenmiş bir israil sazanı yenebilir seviyededir. Özellikle pişirmeden önce balığın üzerine mümkün olduğunca fazla çizik atmak ve bol yağda iyice kızartmak yenebilir bir balık yemeğine sahip olmana imkan verir.
